“Khách hàng không mua sản phẩm.
Họ thuê nó để hoàn thành một công việc trong cuộc sống của họ.”
– Clayton Christensen
Trong thế giới sản phẩm và khởi nghiệp ngày nay, nơi mọi ý tưởng đều dễ bị copy, mọi tính năng đều dễ bị nhân bản, thì điều làm nên khác biệt không nằm ở “có gì”, mà là ở “giải quyết được gì”.
Đó là lý do tư duy Jobs To Be Done (JTBD) trở nên đặc biệt quan trọng.
JTBD là gì?
Thay vì hỏi “Khách hàng muốn gì?”, JTBD đề xuất ta nên hỏi:
“Khách hàng đang cố hoàn thành công việc gì trong bối cảnh cụ thể?”
Một "job" không phải là một task cụ thể, mà là một tiến trình mà con người muốn đạt được để tạo ra sự thay đổi trong cuộc sống hoặc công việc của họ.
Ví dụ:
Họ không mua một chiếc máy khoan → họ cần một cái lỗ trên tường để treo khung ảnh kỷ niệm.
Họ không cần bản báo cáo chi tiết → họ cần tự tin nói chuyện với sếp vào thứ Hai.
Các loại "job" thường gặp
Job chức năng: Tôi cần làm A để đạt B.
→ Ví dụ: Tự động thu thập dữ liệu quảng cáo từ nhiều nền tảng.Job cảm xúc: Tôi muốn cảm thấy an tâm/tự tin/hài lòng.
→ Ví dụ: Biết chắc rằng số liệu mình đang trình bày là đúng và đủ.Job xã hội: Tôi muốn được công nhận/trông chuyên nghiệp/trở thành người dẫn dắt.
→ Ví dụ: Có khả năng trình bày insight sắc bén khiến đội ngũ lắng nghe và hành động.
Hiểu rõ những lớp "job" này sẽ giúp sản phẩm chạm đến trải nghiệm sâu sắc hơn – vượt khỏi bề mặt chức năng.
Làm sản phẩm xoay quanh “job”, không xoay quanh “feature”
Rất nhiều đội ngũ sản phẩm xây dựng roadmap bằng cách hỏi:
“Người dùng cần thêm gì?”
“Đối thủ có tính năng đó, mình cũng nên làm?”
Trong khi cách tiếp cận đúng là:
“Người dùng đang cố hoàn thành công việc gì mà hiện họ làm chưa tốt?”
“Họ dùng thủ công hoặc workaround nào để lấp khoảng trống?”
Bản chất JTBD không phải là framework để lên tính năng.
Nó là kim chỉ nam để hiểu và định hướng thiết kế sản phẩm theo đúng ngữ cảnh sống thật.
🔧 Ứng dụng thực tế
Khi áp dụng JTBD, bạn có thể bắt đầu từ các bước sau:
Phỏng vấn khai thác “moments of struggle”
→ Hỏi: “Lần gần nhất bạn gặp khó khăn với việc X là khi nào? Bạn đã làm gì?”Vẽ lại hành trình job
→ Từ trạng thái hiện tại → gặp cản trở → tìm giải pháp → sử dụng sản phẩm → đạt kết quả mong muốn.Tối giản sản phẩm để làm đúng “job”
→ Thay vì thêm tính năng, hãy hỏi: “Tính năng này giúp người dùng tiến gần hơn đến kết quả họ cần không?”
🚀 Kết
Sản phẩm tuyệt vời không cần làm mọi thứ.
Nó chỉ cần làm giúp người dùng một việc mà họ thực sự vật lộn mỗi ngày.
JTBD nhắc ta rằng:
Khách hàng không quan tâm bạn làm bằng công nghệ gì, đẹp cỡ nào.
Họ chỉ quan tâm bạn có giúp họ hoàn thành công việc họ đang chật vật hay không.