Ngày nay, việc ra mắt sản phẩm hay dịch vụ mới dễ dàng hơn bao giờ hết, nhưng phần lớn những nỗ lực mới đây nhất đều thất bại. Tại sao? Các sản phẩm thất bại vì nhiều lý do: công ty hết tiền, sản phẩm tiến vào thị trường quá sớm hoặc quá trễ thị trường không cần những gì công ty mang đến, hay người sáng lập từ bỏ tham vọng. Nhưng, giống như thất bại, thành công cũng có thể giải thích bằng nhiều yếu tố đa dạng, tuy nhiên, điểm chung của tất cả những sáng tạo thành công là chúng giải quyết được những vấn đề.
Nghe có vẻ dễ dàng, nhưng để hiểu được kiểu vấn đề nào mà một sản phẩm mới có thể giải quyết, có thể chúng ta phải tranh luận nhiều.
”Bạn đang phát triển một loại vitamin hay thuốc giảm đau?” là một câu hỏi phổ biến, gần như là mẫu câu hỏi mà nhà đầu tư đặt ra trước những doanh nhân khởi nghiệp đang háo hức vận động đợt đầu tư mạo hiểm đầu tiên của mình. Từ quan điểm của hầu hết các phát minh, câu hỏi đúng chính là thuốc giảm đau. Nếu không, những người làm công việc sáng tạo ở các công ty cả lớn và nhỏ đều liên tục được yêu cầu phải chứng minh ý tưởng của họ đủ quan trọng để nhà đầu tư chấp nhận bỏ thời gian và tiền bạc cho việc phát triển sản phẩm đó.
Những người có quyền quyết định về tài chính như các nhà đầu tư hay lãnh đạo các công ty muốn đầu tư vào việc giải quyết vấn đề thực sự hay đáp ứng nhưng nhu cầu cấp thiết qua việc ủng hỗ những sản phẩm “thuốc giảm đau“.
”Thuốc giảm đau giải quyết một nhu cầu rõ ràng, giảm bớt một nỗi đau cụ thể và thị trường của nó thường định lượng được.”
Chúng ta có thể liên tưởng đến Tylenol, là một loại thuốc có tác dụng hạ sốt và giảm đau. Đó là kiểu giải pháp đã được chuẩn bị sẵn cho người dùng để họ sẵn lòng trả tiền cho nó.
”Ngược lại, vitamin không nhất thiết giải quyết một vướng mắc hay vấn đề rõ ràng nào cả. Thay vào đó chúng hấp dẫn nhu cầu về mặt cảm xúc hơn là nhu cầu thiết thực của người dùng.”
Khi uống vitamin tổng hợp mỗi sáng, chúng ta không biết liệu nó thực sự giúp chúng ta khỏe mạnh hơn không. Thật ra, các bằng chứng gần đây cho thấy uống vitamin tổng hợp có thể gây hại nhiều hơn là có lợi.
Nhưng chúng ta có quan tâm đến điều đó không?
Tính hiệu lực không phải là điều khiến chúng ta uống vitamin. Uống một viên vitamin là hành vi “cần làm mỗi ngày“ và chúng đánh giá tầm quan trọng của nó qua sự giải tỏa về mặt tâm lý thay vì thể chất. Chúng ta cảm thấy hài lòng khi nghĩ rằng mình đang làm điều gì đó tốt hơn cho cơ thể - ngay cả khi không thể giải thích “tốt hơn“ như thế nào.
Nếu không có thuốc giảm đau, chúng ta không thể hoạt động bình thường. Trong khi đó, bỏ uống vitamin trong vài ngày, như khi đi du lịch chẳng hạn, không phải là vấn đề lớn. Vậy, đây có thể là điều các nhà đầu tư và lãnh đạo doanh nghiệp hiểu rõ nhất không? Và có phải tạo ra “thuốc giảm đau“ thay vì “vitamin“ mới là chiến lược đúng đắng?
Không hoàn toàn như vậy.
Hãy xem xét vài công ty công nghệ tiêu dùng nổi bật nhất hiện nay: Facebook, Twitter, Instagram và Pinterest. Thứ họ đang bán là gì - vitamin hay thuốc giảm đau? Hầu hết mọi người đoán là vitamin vì cho rằng người dùng mạng xã hội chẳng làm gì quan trọng ngoài việc tìm cách thúc đẩy giá trị xã hội của bản thân. Cuối cùng, hãy nghĩ về thời điểm trước khi bạn bắt đầu sử dụng các dịch vụ này. Không ai thức dậy vào buổi sáng hét lên: “Trời ơi, có cái gì giúp tôi cập nhật trạng thái của mình không?“
Không giống như rất nhiều phát minh khác, chúng ta không biết mình cần chúng cho tới khi chúng trở thành một phàn trong đời sống hằng ngày.
Trước khi phân định thắng bại của cuộc đối đầu giữa vitamin và thuốc giảm đau trong một số công ty công nghệ thành công nhất hiện nay, hãy cân nhắc ý tưởng sau: thói quen là khi chúng ta cảm thấy đau đớn vì không làm một việc nào đó.
Điều quan trọng là làm rõ rằng khái niệm đau đớn ở đây, giống như khái niệm được sử dụng ở trường kinh doanh và trong các cuống sách về tiếp thị, có phần hơi quá. Trong thực tế, trải nghiệm chúng ta đang nói đến giống như sự ngứa ngáy hơn, một cảm giác xuất hiện trong tâm trí và gây ra sự khó chịu cho tới khi nó được thỏa mãn. Nói một cách đơn giản, các sản phẩm định hình thói quen chúng ta vẫn dùng có tác dụng cung cấp một kiểu giải tỏa. Sử dụng một công nghệ hay sản phẩm “gãi đúng chỗ ngứa“ mang tới cho chúng ta sự hài lòng nhanh hơn, thay vì cứ phớt lờ chỗ ngứa đó đi. Một khi đã phụ thuộc vào những công cụ “gãi đúng chỗ ngứa“ này, không còn thứ gì khác có thể giúp chúng ta thỏa mãn được nữa.
Câu trả lời của câu hỏi “vitamin hay thuốc giảm đau“: Những công nghệ định hình thói quen là cả hai. Ban đầu, các sản phẩm này giống như một loại vitamin dễ uống, nhưng khi thói quen đã được xác lập, chúng sẽ giúp chúng ta giải quyết sự ngứa ngáy đang hành hạ mình.
Tìm kiếm sự hài lòng và tránh khỏi những nỗi đau là hai động cơ sinh tồn chủ chốt của tất cả các loài. Khi chúng ta cảm thấy khó chịu, chúng ta tìm cách giải thoát ra khỏi tình trạng khó chịu đó.